Hoạt động tấn công mạng ở Việt Nam trong năm 2020 ngày càng phức tạp với nhiều thủ đoạn tinh vi. Tội phạm mạng đã sử dụng nhiều loại mã độc cải tiến, tập trung nhằm vào các cơ quan, tổ chức doanh nghiệp. 

Riêng trong Quý III, An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao của Việt Nam đã phát hiện 937 trang web, cổng thông tin điện tử bị tin tặc tấn công, thay đổi giao diện hoặc chèn tập tin. Trong đó, có 193 trang web thuộc hoặc lấy danh nghĩa cơ quan nhà nước. 

Trong năm nay đã có 540 vụ lừa đảo tại 56 địa phương. Hoạt động giả danh cơ quan thực thi pháp luật để lừa đảo chiếm đoạt tài sản cũng có xu hướng tăng mạnh. 

Đại tá Nguyễn Ngọc Cương, Phó Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) cho biết, thủ đoạn chủ yếu của kẻ lừa đảo là giả danh cơ quan thực thi pháp luật bằng cách gọi điện, sau đó yêu cầu nạn nhân chuyển tiền vào tài khoản để « cơ quan công an giám sát ». Ông cũng ghi nhận sự xuất hiện của các đường dây mua bán vũ khí, vât liệu nổ, công cụ hỗ trợ, ma túy, chất gây nghiện, giấy tờ, bằng cấp giả. Ngoài ra, còn có việc truyền bá, phát tán văn hóa phẩm có nội dung xấu qua phương thức lập hội nhóm kín trên Zalo, Facebook, Twitter,…

Theo ông, hoạt động thanh toán xuyên biên giới chưa được kiểm soát chặt chẽ tại Việt Nam dẫn tới tiềm ẩn nhiều nguy cơ về loại hình tội phạm trốn thuế, rửa tiền.

Ông cũng lưu ý về sự biến tướng của hoạt động kinh doanh đa cấp qua mạng dưới dạng các mặt hàng thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc hay kêu gọi đầu tư, kinh doanh tiền ảo. 

Lợi dụng tình hình dịch bệnh, nhiều kẻ xấu còn tạo các ứng dụng kêu gọi sự tham gia, giúp đỡ, ủng hộ những người có hoàn cảnh khó khăn để lấy cắp thông tin cá nhân vào mục đích rút tiền, chuyển khoản.

Qua quá trình rà soát 750.000 gian hàng và gần 3 triệu sản phẩm trên 8 sàn thương mại điện tử lớn như Shopee, Sendo, Tiki, Chodientu, Lazada…, Bộ Công an đã xử lý, gỡ bỏ gần 8.900 gian hàng cùng khoảng 23.000 sản phẩm vi phạm.

Đến nay, đã có hàng ngàn người Việt Nam là nạn nhân của các vụ lừa đảo đó. Trước tình hình này, việc kiểm soát hệ thống mạng tại Việt Nam là nhu cầu cấp thiết để bảo vệ quyền lợi của người dân.

Trong năm nay, Bộ Công an đã khởi tố 131 đối tượng có hành vi sử dụng công nghệ cao để vi phạm pháp luật, 469 đối tượng khác cũng bị xử lý về vi phạm hành chính. 

Nhà nước Việt Nam cũng đã làm việc với các nhà cung cấp mạng lớn trên thế giới như Youtube, Facebook, Twitter, v.v… để khi cơ quan chức năng Việt Nam thông báo một kênh vi phạm pháp luật, thì các nhà mạng này phải có biện pháp đối với các kênh đó.

Có nhiều vấn đề về an ninh mạng mà Việt Nam cần phải chủ động ứng phó trong thời gian tới.

Đáng lưu ý nhất là sự gia tăng của các hoạt động tấn công có chủ đích (APT) nhằm vào dữ liệu của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp lớn, đặc biệt là trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng. 

Ngay cơ thứ hai là các hoạt động lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, đánh bạc, kinh doanh trái phép, trao đổi, chia sẻ công cụ tấn công hệ thống mạng, trộm cắp, mua bán dữ liệu cá nhân, sử dụng trái phép thông tin thẻ tín dụng để thanh toán dịch vụ, mua hàng trực tuyến.

Kê đến là từ những tin giả, thông tin sai sự thật được đăng tải tràn lan trên mạng, trong đó có những nội dung về chính trị, gây hoang mang dư luận nhằm làm xáo trộn ổn định của đất nước.

Với sự bùng nổ của các thiết bị thông minh, trí tuệ nhân tạo và ứng dụng mobile, không chỉ Việt Nam mà cả thế giới sẽ phải ứng phó với những rủi ro nhất định về vấn đề an ninh mạng. Trong cuộc chiến không hồi kết đó, các quốc gia, tổ chức, doanh nghiệp chỉ có cách phối hợp chặt chẽ với nhau mới có thể tạo ra một không gian mạng an toàn.