Được tin giáo sư Nguyễn Quang Riệu đã từ trần ngày 05/01/2021, lúc 23g15 tại Paris do dịch Covid-19, hưởng thọ 89 tuổi, Hội người Việt Nam tại Pháp xin thành thật chia buồn cùng anh Nguyễn Quý Đạo và tang quyến. 

HNVNTP

Đôi nét về GS Nguyễn Quang Riệu

GS Nguyễn Quang Riệu là một trong số rất ít nhà khoa học ngành thiên văn học gốc Việt được biết tới rộng rãi trên thế giới. Ông đã công bố trên 150 công trình khoa học về vật lý thiên văn trên các tạp chí nổi tiếng, được trao giải thưởng của Viện hàn lâm Khoa học Pháp năm 1973 sau khi phát hiện và xác định chính xác vị trí xảy ra vụ nổ trong chòm sao Thiên Nga (Constellation du Cygne X3).

Sinh năm 1932 tại Hải Phòng, sinh sống và học tập tại Hà Nội, GS Nguyễn Quang Riệu là một người con của làng nhiếp ảnh Lai Xá (xã Kim Chung, huyện Hoài Đức, Hà Nội). Cha ông là chủ của hiệu ảnh Phúc Lai, tức Central photo nổi tiếng tại Hà Nội và Hải Phòng những năm 1930.

Mê thiên văn từ nhỏ, ông luôn ước mơ được khám phá bí ẩn của vũ trụ. Ông rời Hà Nội đi du học ở Đại học Sorbonne, Pháp năm 1950 khi mới 18 tuổi. Với nỗ lực không ngừng, ông trở thành giáo sư, tiến sĩ tại Đại học Sorbonne, giám đốc nghiên cứu tại Đài thiên văn Paris, giám đốc nghiên cứu danh dự của Trung tâm quốc gia Nghiên cứu khoa học Pháp (CNRS).

Từ năm 1976, ông thường xuyên về nước tham gia phát triển và phổ biến ngành vật lý thiên văn và vật lý môi trường, hai lĩnh vực nghiên cứu còn non trẻ ở Việt Nam. Khi còn khỏe, hằng năm ông đều dành thời gian về nước tổ chức lớp học về môn vật lý vũ trụ và vật lý môi trường tại Đại học Quốc gia Hà Nội, vận động nhiều nhà khoa học nước ngoài cùng về thỉnh giảng.

Với mục tiêu phổ biến khoa học cho người Việt, ông đã viết nhiều cuốn sách về thiên văn học với nội dung dễ hiểu bằng tiếng Việt, như Vũ trụ phòng thí nghiệm thiên nhiên vĩ đại, Lang thang trên dải Ngân Hà, Sông Ngân khi tỏ khi mờ, Bầu trời tuổi thơ, Những con đường đến với các vì sao, Vũ trụ huyền diệu… Ngoài ra, ông còn tham gia soạn một cuốn giáo trình chuyên ngành thiên văn vật lý song ngữ Việt – Anh dành cho sinh viên các trường đại học trong nước.

Năm 1973, khi Viện Hàn lâm Khoa học Pháp trao giải thưởng thiên văn học cho ông, ông đã dành một phần giải thưởng đó để gửi về Việt Nam ủng hộ cho cuộc đấu tranh gian khổ của nhân dân đang còn đắm chìm trong chiến tranh giải phóng đất nước. Ông biết sự đóng góp đó là vô cùng nhỏ bé nhưng như người Việt vẫn nói : « của ít lòng nhiều ».

Sau đây, toasang xin giới thiệu bài phỏng vấn GS của báo Đoàn Kết nhân dịp Tết 2018 tại Paris :

Những câu chuyện trong dải ngân hà…