Hiện Việt Nam đã có gần 91% người dân tham gia bảo hiểm y tế (BHYT). Tuy nhiên dù có thẻ BHYT, chi phí y tế từ tiền túi hộ gia đình vẫn chiếm 43-44%, cao gấp hơn 2 lần khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (OMS).

Đây là tỷ lệ khá cao so với nhiều nước trên thế giới. Tại các nước phát triển, tỷ lệ này chỉ 14%, còn theo khuyến cáo chung của Tổ chức Y tế thế giới là khoảng 20%. Chi tiền túi cao khiến nhiều gia đình Việt hoặc bị nghèo hóa (vì phải đi vay mượn) hoặc tái nghèo sau khi điều trị, nhất là khi bị những bệnh phải chữa trị lâu dài hoặc bệnh đòi hỏi dùng thuốc đặc trị.

Hiện tại, mỗi người Việt khám bệnh trung bình 2,1 lần/năm với số tiền bình quân 129 USD/người (tương đương 3 triệu đồng/người), trong đó có tới 37% là tiền thuốc (tương đương 1,1 triệu đồng).

Với mức chi tiêu này, Việt Nam đứng trên Lào, Campuchia, Myanmar nhưng đứng dưới các quốc gia trong khu vực như Indonésie, Philippines, Thái Lan, Malaisie. Trong đó người dân Thái Lan chi khoảng 6 triệu đồng/người/năm, mức chi tại Malaisie là 12 triệu đồng/người/năm.

Để giảm chi tiền túi người dân phải tăng mức đóng bảo hiểm để mở rộng hơn nữa phạm vi chi trả, tăng quyền lợi khi khám chữa bệnh.

Tăng mức đóng có thể từ nguồn Nhà nước hỗ trợ, nguồn thu nhập doanh nghiệp và từ tiền lương của người dân. Tuy nhiên, tăng lên bao nhiêu phần trăm của lương cơ sở, tăng đối tượng lao động nào trước… cần có nghiên cứu, tính toán thận trọng (mức đóng BHYT hiện tại là 4,5% lương cơ sở).

Hiện nay, BHYT đang chi trả theo phí dịch vụ, bệnh nhân dùng dịch vụ nào trả dịch vụ đó. Nhưng phương thức này luôn tiềm ẩn nguy cơ gia tăng chi phí do các cơ sở y tế luôn cung cấp thật nhiều dịch vụ để lấy tiền BHYT.

Bà Nguyễn Thị Kim Phương, chuyên gia tài chính y tế của OMS phân tích, chi tiêu y tế từ tiền túi người dân Việt cao do nhiều lý do, song quan trọng nhất cần xem lại việc sử dụng dịch vụ tại các cơ sở y tế đã hợp lý chưa, mọi xét nghiệm được chỉ định có cần thiết không, ngày nằm viện có bị kéo dài quá không, bệnh nhân có bị cho nhiều thuốc hơn thực tế bệnh không ?…

Mặt khác, chuyên gia này cũng chỉ rõ bất cập là hiện rất nhiều người dân có bệnh thông thường nhưng cũng đến các bệnh viện khám chữa bệnh, thậm chí chọn các bệnh viện lớn, điều này vô hình làm tăng chi phí y tế.

Trung bình mỗi năm, quỹ BHYT của Việt Nam đang chi khoảng 100.000 – 120.000 tỷ đồng (3,8 – 4,56 tỷ €) cho chi phí khám chữa bệnh. Bốn năm qua, mức thu đang thấp hơn mức chi, Nhà nước phải dùng đến quỹ dự phòng để duy trì hoạt động. Hiện tại, số tiền trong quỹ dự phòng chỉ còn khoảng 35.000 tỷ đồng (1,33 tỷ €).

Hệ thống bảo hiểm y tế của Pháp hiện nay là bất kỳ ai làm việc hoặc cư trú tại Pháp ổn định và thường xuyên đều có quyền được bảo hiểm chi phí sức khỏe của họ - protection universelle maladie (PUMa). Nhưng trong nhiều trường hợp và tùy đối tượng, Nhà nước chỉ bảo đảm 70% chi phí. Phần còn lại do bảo hiểm y tế bổ sung (Mutuelle santé complémentaire) bù đắp vào.